Z pozoru wzajemnie się wykluczają. Kruche i delikatne szkło oraz dynamiczny i wymagający siły sport. Okazuje się jednak, że z powodzeniem mogą iść ze sobą w parze, co dla wielu stanowić może spore zaskoczenie. Przede wszystkim jeśli chodzi o wykorzystanie szkła do produkcji sprzętu sportowego, bowiem szklane puchary czy medale zdecydowanie łatwiej połączyć z rywalizacją sportową, a dokładnie jej finalną częścią – ceremoniami wręczania nagród. Te dwa odmienne oblicza obecności szkła w sporcie przybliży wystawa pt. „Sport w szkle. Szkło w sporcie”, która otwarta zostanie w najbliższy wtorek w krośnieńskim Centrum Dziedzictwa Szkła. Placówka ta, jako pierwsza w Polsce prezentująca temat hutnictwa szkła i szklanej twórczości, w ramach swojej działalności organizuje wystawy czasowe poświęcone zastosowaniu szkła w różnych dziedzinach.

Chcemy, aby nasze wystawy za każdym razem odkrywały przed widzami jakąś szklaną tajemnicę oraz uświadamiały im, jak popularne jest szkło. Stosuje się je niemal wszędzie. Czasami jego wykorzystanie jest tak oczywiste, że zupełnie o nim zapominamy, a czasami zaskakujące. Dokładnie tak jest w przypadku sportu – z jednej strony nie budzące zdziwienia szklane trofea, stanowiące jednak przykłady doskonałego kunsztu artystycznego lub aktualnie panującej mody, z drugiej sprzęt sportowy, który powinien charakteryzować się odpornością na „urazy” i działanie siły, czyli cechą na pierwszy rzut oka zupełnie nie pasującą do szkła – wyjaśnia ideę wystawy Stefan Dziadosz, prezes Centrum Dziedzictwa Szkła. 

Obecność szkła w sporcie pojawiła się wraz z narodzinami nowożytnych zawodów w II połowie XIX wieku. Szkło wykorzystywane było do produkcji różnego rodzaju nagród wręczanych zwycięzcom, przypominających czas chwały i triumfu. Prezentowane na ekspozycji szklane trofea – puchary, wazony, patery, medale – opowiadają nie tylko historię dyscyplin sportowych. Są również produktem panującej w danym okresie mody. Stąd lata 60., 70. i 80. bogato reprezentują trofea kryształowe – ciężkie, o głębokim szlifie, często kolorowe – rubiny, kobalty. Nie brakuje też skromniejszych szkieł kolorowych, o bardzo typowych, pospolitych kształtach, na których zmieniano jedynie okolicznościowe napisy. Lata nam bliższe to, poza tradycyjnymi formami, szkła proste, bezbarwne, geometryczne, ale również coraz powszechniejsze szklane rzeźby. Wśród szklanych nagród wyróżniają się kryształowe  kule – skromne, ale jakże cenne i pożądane. Nie brakuje również oryginalnych pamiątek: kryształowy gwizdek, witraż czy szkatułka, to skromne dowody na możliwości zastosowania szklanych wytworów w sferze sportu.

Zwycięzcy kolarskiego wyścigu o mistrzostwo okręgu łódzkiego z kryształowym pucharem – lata 30. XX w.
(fot. arch. Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie)

Myśląc o szkle i jego obecności w sporcie nasuwa się jednoznaczne skojarzenie właśnie ze szklanymi pucharami. Tymczasem szkło stanowi jeden z komponentów używanych do produkcji nowoczesnego sprzętu sportowego. Z kompozytów powstałych na bazie m.in. włókna szklanego produkowane jest sportowe wyposażenie – tyczki do skoków wzwyż, kije hokejowe, rakiety tenisowe, elementy nart, kaski (rowerowe, motocyklowe, samochodowe, dla łyżwiarzy itp.), sanki i bobsleje, wreszcie sprzęt pływający (kajaki, katamarany, łodzie, jachty) i latający (szybowce, samoloty) oraz elementy samochodów. To dzięki zastosowaniu tych nowoczesnych kompozytów możliwe było skonstruowanie tak lekkich, a przy tym trwałych przedmiotów, którym można było nadać cechy umożliwiające ich optymalne wykorzystanie. Stosunkowo niska cena włókna szklanego, w porównaniu do włókien węglowego i aramidowego, stanowi istotny czynnik przemawiający za używaniem właśnie jego do produkcji kompozytów. Zbudowane na bazie włókna szklanego sprzęty odznaczają się wyraźnie lepszą od tradycyjnych materiałów wytrzymałością właściwą, dają duże możliwości regulowania własności tworzywa oraz projektowania ich struktury w zależności od wymagań stawianych wyrobom finalnym przez ich konstruktorów. 

Wystawa pt. „Sport w szkle. Szkło w sporcie.” z pewnością stanowić będzie dowód na to, że z pozoru tak odległe dziedziny jak sport i szkło są sobie bliższe niż mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka.

Wernisaż wystawy odbędzie się we wtorek 11 września o godz. 18.00.  Wstęp na wernisaż jest wolny.

Ekspozycja dostępna będzie do listopada, a cena biletu na jej zwiedzanie to 5 zł.

Z okazji otwarcia ekspozycji Centrum przygotowało dodatkowe atrakcje. Podczas wernisażu odbędzie się pokaz psich zaprzęgów. Przygotuje go mieszkający w okolicach Krosna Jakub Słowik, który wraz ze swoimi psami zdobył wiele nagród w wyścigach krajowych i zagranicznych. Zaplanowano także spotkanie z alpinistą Łukaszem Łagożnym, który pod koniec sierpnia zdobył Matterhorn – jeden z najwyższych szczytów alpejskich. Jego wyprawa wspierana była przez Centrum Dziedzictwa Szkła. Sam wernisaż uświetni swoją obecnością Izabela Zatorska, związana z Krosnem lekkoatletka, wielokrotna medalistka mistrzostwa Polski, Europy i świata w biegach długodystansowych i górskich.