W dniu 23 marca w Krośnie zmarł Jan Tysson (1932-2025) nestor lwowskich Polaków oraz zasłużony dla kultury polskiej społecznik, współtwórca i aktor Polskiego Teatru Ludowego we Lwowie. Odznaczony przez najwyższe władze RP orderami i odznaczeniami państwowymi.

Jan Tysson urodził się we Lwowie w 1932 r. w polskiej rodzinie inteligenckiej. Był synem chemika Józefa Tyssona i Łucji Sas Zubrzyckiej; jego dziadkiem był wybitny polski architekt Jan Sas Zubrzycki. Po zmianie granic w wyniku II wojny światowej Polska utraciła swoje wschodnie województwa, ale nie wszyscy Polacy zostali stamtąd wysiedleni. Rodzina Tyssonów postanowiła zostać. Jan Tysson skończył w okresie sowieckim we Lwowie polską szkołę i po maturze rozpoczął studia na Politechnice Lwowskiej. Z zawodu był inżynierem, ale całe życie poświęcił sztuce.

Od 1953 roku zaangażował się w działalność artystyczną Polskiego Teatru Ludowego. Współtworzył zespół od początku jego istnienia, był znany jako utalentowany aktor, a także archiwista. Wiele jego kreacji podziwiała i oklaskiwała publiczność Lwowa, wielu miast i miejscowości w Polsce. Przez dziesiątki lat gromadził dokumenty związane z teatrem i życiem Polaków we Lwowie. Jego działalność kulturotwórcza wykraczała poza pracę w teatrze, była niezwykle różnorodna. Był również niestrudzonym popularyzatorem kolekcjonerem pamiątek.

Pasjonowały go książki i dzieła sztuki. Ratował polskie zbiory prywatne. Podejmował działania na rzecz ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego. Swymi pracami objął cmentarze Łyczakowski i Janowski oraz miejsca odległe od Lwowa. Opisywał stare nagrobki, odświeżał napisy i sentencje, podpierał zniszczone krzyże i rzeźby. Prowadził te prace społecznie. Były to prace pionierskie, wykonywał je w trudnym okresie sowieckim i postsowieckim. Nawet nie marzył o tym, że renowacje będzie kiedyś finansować państwo polskie.

Współtworzył pierwsze organizacje zrzeszające Polaków na Ziemi Lwowskiej, m.in. Towarzystwo Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej. Od wielu lat działał też w strukturach Uniwersytetu III Wieku. Jego praca została doceniona przez władze Rzeczypospolitej Polskiej:

• Odznaka Zasłużony dla Kultury Polskiej
• Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (2013)
• Brązowy Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2017).
• Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (2018).
• Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2023).

Jan Tysson spocznie w Krośnie 1 kwietnia 2025 r. Dla Jana Tyssona dzień pożegnania wypadł niezwykle symbolicznie. Tego dnia, w 1656 r. w katedrze lwowskiej złożył śluby narodu król Jan Kazimierz. Miłośnik historii Polski i tradycji, przewodnik-pasjonat uwielbiał oprowadzać wycieczki po katedrze lwowskiej i opowiadać o tym wydarzeniu. Jan Tysson zostanie pochowany daleko od rodzinnego miasta, ale za to na terenie dawnego województwa lwowskiego.

Decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Hanny Wróblewskiej pogrzeb Jana Tyssona będzie miał rangę pogrzebu państwowego.

Szczegóły pogrzebu:

godz. 13:30 Msza św. w Kościele pw. św. Piotra i św. Jana z Dukli
w Krośnie ul. Wyszyńskiego

Cmentarz Komunalny w Krośnie
ul. Wyszyńskiego
G17-8-19

Fot. Jan Tysson, 2015 r., fot. Eugeniusz Sało / Nowy Kurier Galicyjski