Przedsiębiorcy, działacze społeczni, organizacje pozarządowe, instytucje kultury, a także uczelnia i samorząd łączą siły w celu ożywienia Starego Miasta. Jakimi działaniami sprawić, żeby krośnieński Rynek tętnił życiem jako ważne centrum funkcjonalne i miejsce spotkań? O tym dyskutowano 9 lipca br. na Rynku, w siedzibie Karpackiej Państwowej Uczelni w Krośnie.

Spotkanie miało charakter warsztatu fokusowego – dyskusji grupowej, którą moderowali dr Hubert Kotarski oraz dr Krzysztof Piróg z Instytutu Badań Ewaluacyjnych Rynkowych i Społecznych IBERiS. Problemem wielu ośrodków średniej wielkości są niekorzystne przemiany dotyczące historycznych centrów miast – ich stagnacja, utrata roli jako miejsc istotnych dla mieszkańców, w których toczy się życie społeczne. Na warsztacie przedstawiono różne punkty widzenia i propozycje zapobiegania tego typu procesom.

Rynek – dla kogo?

Odpowiadając na pytanie „dla kogo jest Rynek” uczestnicy wskazali przede wszystkim mieszkańców Krosna i powiatu krośnieńskiego. Ważne, chociaż mniej liczne grono użytkowników Rynku stanowią turyści z województwa podkarpackiego oraz z dalszych regionów Polski, a także turyści zagraniczni. Podkreślono, że niezwykle istotną grupą odbiorców oferty Rynku są i powinni być ludzie młodzi. Wśród pożądanych interesariuszy Starego Miasta wskazano młodych przedsiębiorców - start-upowców oraz freelancerów, którzy w historycznej przestrzeni mogliby znaleźć miejsce dla swojej kreatywnej działalności. 

Silne strony i potencjały Rynku

Krośnieńskie Stare Miasto to przede wszystkim wyjątkowe miejsce z historią. O jego atrakcyjności stanowi m.in. bogaty potencjał historyczny, architektoniczny, kulturowy. Obok zabytków atutem są postaci związane z Krosnem i jego historycznym centrum, m.in. św. Jan z Dukli, Robert Wojciech Portius. Tradycje przemysłowe i rzemieślnicze miasta to także walory Rynku. Uczestnicy badania fokusowego byli zgodni co do faktu, że krośnieński Rynek w ostatnich latach wypiękniał. Potwierdzają to turyści, którzy chętnie dzielą się bardzo pozytywnymi wrażeniami, są oczarowani i niejednokrotnie zaskoczeni estetyką, urokiem oraz atmosferą miejsca. Rozwija się oferta gastronomiczna i noclegowa. Ogromny atut stanowi bogata oferta instytucji kultury działających w obrębie Starego Miasta, a także znane i cieszące się dużym zainteresowaniem wydarzenia cykliczne, tj. Karpackie Klimaty oraz Portius Festival, Young Arts Festival. Potencjał stanowią młodzi ludzie, którzy od pewnego czasu coraz chętniej i częściej przebywają na Rynku.

Czy Rynek jest w apatii? Jakie są przyczyny problemów?

W czwartkowe, słoneczne popołudnie, kiedy odbywało się spotkanie, Rynek był miejscem gwarnym, pełnym życia. W ogródkach gastronomicznych goście miło spędzali czas, Centrum Dziedzictwa Szkła przyjmowało turystów, a w klimatycznych zakamarkach spotykały się grupki młodzieży. To częsty widok w sezonie letnim, jednak problemem są miesiące jesienno- zimowe – wtedy Rynek często pustoszeje.

Grupa dyskusyjna starała się zdiagnozować przyczyny apatii Rynku. Wśród najważniejszych wymieniono:

• sezonowość imprez (zdecydowana większość imprez odbywa się w sezonie letnim od maja do września), 
• niewystarczającą ofertę cyklicznych, tematycznych imprez skierowanych do mieszkańców Krosna i okolic oraz turystów,
• brak zorganizowanych miejsc spotkań dla młodych mieszkańców, ograniczoną liczbę imprez dedykowanych młodym, odpowiadających na ich potrzeby i zainteresowania,
• niewystarczającą ofertę kulturalno – rozrywkową ze strony uczelni, dzięki której studenci w większym stopniu uczestniczyliby w życiu miasta i kształtowali je (studenci po zakończeniu zajęć wracają do swoich miejscowości zamieszkania, nie zaznaczają swojej obecności w mieście),
• niewielkie wykorzystanie potencjału zabytkowych kościołów jako atrakcji turystycznych,
• zwiększającą się liczbę pustych lokali,
• brak spójnego programu / strategii ożywienia Rynku,
• brak koordynacji oraz spójnej polityki informacyjnej dotyczącej imprez kulturalnych, eventów odbywających się w obrębie Starego Miasta (brak dostępnego kalendarza imprez, słaba rozpoznawalność strony visitkrosno.pl, zbyt wiele profili miasta na Facebooku, niewystarczająca promocja z wykorzystaniem Instagrama), niewystarczający marketing zewnętrzny miasta (reklama outdoorowa, współpraca z agencjami turystycznymi, itp.),
• suburbanizację oraz odpływ mieszkańców z obrębu Starego Miasta, odpływ młodych osób z Krosna, głównie w wieku 20 – 30 lat,
• brak trendu / mody na bywanie w Rynku – Rynek nie jest „salonem Krosna”,
• słabą dostępność komunikacyjną Rynku, brak pełnienia przez Rynek funkcji ciągu komunikacyjnego dla pieszych,
• niewystarczającą ilość zieleni, szczególnie doskwierającą w okresie letnim (wysoka temperatura, brak cienia, w małym stopniu wykorzystany potencjał podcieni jako zacienionego miejsca).

Jakie przeszkody utrudniają ożywienie Rynku?

Restauratorzy wyartykułowali problemy, które na co dzień utrudniają prowadzenie gastronomii, w tym niedostosowany do charakteru ich działalności harmonogram odbioru odpadów, ograniczenia i restrykcje dotyczące wjazdu na płytę Rynku w celu odbioru dostaw, rozładunku towarów. Zwrócono uwagę także na inne kwestie porządkowe – nieodpowiednie zachowanie niektórych młodych ludzi przebywających na podcieniach. Problemem są wysokie koszty najmu lokali. Z drugiej strony odbiorcy oferty wskazują na zbyt krótkie godziny otwarcia restauracji oraz konieczność poprawy jakości obsługi w niektórych lokalach.

Realizację inicjatyw i rozwijanie współpracy podmiotów tworzących ofertę Rynku utrudnia brak animatora, osoby odpowiedzialnej za koordynację działań różnych interesariuszy prowadzących działalność na Starym Mieście (instytucje kultury, branża gastronomiczna i hotelarska, organizacje pozarządowe, parafie, uczelnia). Niewystarczające zaangażowanie ludzi młodych, brak zbadania ich potrzeb jako ważnej grupy docelowej, utrudnia stworzenie atrakcyjnej oferty.

Sytuacja finansowa miasta, przedsiębiorców i mieszkańców, w ostatnim czasie niełatwa ze względu na pandemię COVID-19, także wpływa na funkcjonowanie Rynku.

Co należy zrobić?

Nie brakło pomysłów na działania służące pobudzeniu Starego Miasta. Co istotne – podkreślono, że we wszystkich podejmowanych inicjatywach należy uwzględniać perspektywę długoterminową (w odniesieniu do działań miękkich – co najmniej 5 – 10 letnią, gdyż wydarzenia kulturalne zyskują markę dopiero po kilku latach).

WIZERUNEK I ATRAKCYJNA OFERTA

• stworzenie strategii promocyjnej miasta i jej wdrożenie,
• spójna polityka informacyjna dotycząca wydarzeń kulturalnych, skoordynowanie kalendarza imprez i zapewnienie komplementarności organizowanych wydarzeń,
• poprawa przekazu zewnętrznego (reklama zewnętrzna, outdoorowa, visitkrosno.pl, media społecznościowe),
• usprawnienie komunikacji pomiędzy interesariuszami funkcjonującymi w obrębie Rynku,
• wpisanie wizerunku Rynku w modę na slow life,
• cykl małych, tematycznych imprez (np. kontynuacja cyklu dzień grilla, dzień deserów, targi książki, kiermasze rękodzieła, kameralne koncerty, kino letnie, gra na trąbce z Wieży Farnej, zlot samochodów zabytkowych, mikrobazary, festiwal szkła, festiwal piwa rzemieślniczego, itp.),
• stworzenie „miejskiej legendy” w nawiązaniu do historycznych postaci lub tradycji przemysłowo – rzemieślniczych Krosna,
• promowanie win lokalnych oraz win węgierskich w lokalach gastronomicznych,
• interaktywna mapa Rynku (dostępna kiedyś na mapach Google),
• odbudowanie dawnego ratusza (z gabinetem prezydenta, salą obrad rady miasta oraz pałacem ślubów),
• zaangażowanie lokalnych pasjonatów i aktywistów do działań aktywizacyjnych Rynku, wykorzystanie ich pasji i energii,

RYNEK ATRAKCYJNY DLA MŁODYCH

• powołanie koordynatora ds. młodych przy prezydencie miasta,
• animowanie przez Karpacką Państwową Uczelnię aktywności kulturalno – rozrywkowej studentów, np. poprzez stworzenie klubu studenckiego,
• stworzenie na Rynku miejsca spotkań młodych mieszkańców, powierzenie młodym kwestii organizacji tego miejsca i odpowiedzialności za nie,

RYNEK DLA KREATYWNYCH I PRZEDSIĘBIORCZYCH

• stworzenie przyjaznego klimatu dla start-upów, fundusz start-upowy i kreowanie wizerunku Krosna jako miasta przyjaznego dla tzw. klasy kreatywnej,
• wsparcie marketingowe dla przedsiębiorców działających w obrębie Starego Miasta (doradztwo w zakresie reklamy, e-handlu),
• zachęcanie lokalnych przedsiębiorców, artystów do otwierania klimatycznych sklepów i lokali (dobre przykłady: salon wzorcowy architekta wnętrz Dominiki Jurczak, galeria artystyczna Julii Habrat, sklep Miluba Basi Bachoty z autorskimi ubraniami),
• inwentaryzacja pustych lokali, program dopłat do najmu pustych lokali dla rękodzielników, artystów, wypełnienie pustych lokali przez instytucje publiczne, np. szkoły,
• fundusz mikrodotacji na organizację wydarzeń kulturalnych dla podmiotów działających na Rynku (np. lokali gastronomicznych),
• wsparcie szkoleniowe dla przedsiębiorców w zakresie poprawy jakości obsługi,
• innowacyjne projekty społeczne.

Uczestnikami warsztatu byli przedstawiciele firm, organizacji i instytucji:

Miasto Krosno, Karpacka Państwowa Uczelnia w Krośnie, Młodzieżowa Rada Miasta Krosna, Centrum Dziedzictwa Szkła, Regionalne Centrum Kultur Pogranicza, Muzeum Rzemiosła oraz Punkt Informacji Kulturalno - Turystycznej, Biuro Wystaw Artystycznych, Stowarzyszenie Portius, Stowarzyszenie Unia Przedsiębiorczych, Portal Krosno24.pl, Restauracja Posmakuj Krosno, Restauracja Wino i Talerzyki, OX Restauracja, Apartamenty Glass House, Restauracja Marhaba, Grupa Dealerska Glob Cars i Apartamenty Krosno4You.

Ożywienie historycznego centrum Krosna jest jednym z elementów projektu pn. „Kreujemy + Rozwijamy + Ożywiamy + Stymulujemy + Nakreślamy + Odmieniamy = KROSNO”, na który miasto we współpracy z partnerami społecznymi stara się pozyskać dofinansowanie z Funduszy Norweskich w ramach programu „Rozwój Lokalny”. 

- Rynek wraz z przylegającymi uliczkami tworzą piękną przestrzeń, która w okresie ostatnich siedmiu lat nabrała uroku, również dzięki właścicielom kamienic, przedsiębiorcom – zauważa dr Tomasz Soliński, zastępca prezydenta Krosna, pełnomocnik ds. projektu. - Oferta Rynku powinna być atrakcyjna i stale dostosowywana w aspekcie  zmieniających się potrzeb społecznych, z zaangażowaniem oddolnych inicjatyw, które powinny być wspierane w różnej formie. Chcemy aby nasz projekt, który powstaje przy ogromnym zaangażowaniu społecznym, był odpowiedzią na problemy Starego Miasta. Naszym celem jest maksymalne wykorzystanie potencjałów, jakie tkwią w tym niezwykłym miejscu, zawiązanie skutecznej i trwałej współpracy podmiotów tworzących ofertę Rynku i stworzenie wieloletniego programu konkretnych działań, wraz z programem wsparcia inicjatyw społecznych służących ożywieniu Starego Miasta – dodaje wiceprezydent Tomasz Soliński.