Jaki związek zachodzi między wydanymi w 1822 r. „Balladami i romansami” Mickiewicza a ekranizacją „Emmy” Jane Austen z 2020 r.? Olbrzymi, o czym dr hab. Magdalena Rabizo-Birek przekonywała młodzież z krośnieńskich szkół średnich podczas wykładu „Formy obecności romantyzmu w literaturze współczesnej (z małym dodatkiem filmów)”, który odbył się 25 kwietnia 2022 r. w Czytelni Głównej Krośnieńskiej Biblioteki Publicznej.

Okazuje się, że choć 200 lat to mnóstwo czasu, właściwy dla romantyzmu sposób patrzenia na świat można niejednokrotnie dostrzec we współczesnej kulturze i sztuce.

Magdalena Rabizo-Birek, prof. Uniwersytetu Rzeszowskiego, związana z tamtejszym Instytutem Filologii Polskiej, członkini Komitetu Nauk o Literaturze PAN, jest autorką dwóch monografii: „Między mitem a historią. Twórczość literacka Włodzimierza Odojewskiego” oraz „Romantyczni i nowocześni. Formy obecności romantyzmu w polskiej literaturze współczesnej”.

Przywoływała w swoim wystąpieniu słowa m.in. Michała Głowińskiego i Marii Janion o romantyzmie, zaznaczając jednocześnie, że recepcja romantyzmu po roku 1989 uległa w Polsce znacznej zmianie, odchodząc od paradygmatu romantyczno-patriotycznego przesuwała uwagę na romantyzm egzystencjalny, tzw. „inny romantyzm” czy wreszcie romantyzm współczesnych.

Ten ostatni, badany przez dr hab. Rabizo-Birek, poszukuje inspiracji romantykami wśród współczesnych twórców kultury. Dopiero dziś w pełni odkrywamy Williama Blake’a, Johna Keatsa, Jane Austen czy Emily Dickinson.
Współcześnie chętnie sięga się również po takie gatunki jak epopeja i poemat dygresyjny, jak zrobili chociażby Tomasz Różycki pisząc „12 stacji” i Maciej Kurek, autor „Oleandra”. I nie można nie wspomnieć, że współczesne powieści popularne – romans, horror, powieść gotycka, detektywistyczna, czy zyskująca coraz większą popularność powieść o dojrzewaniu – swoimi korzeniami sięgają romantyzmu.

Romantyzm jest nie tylko inspiracją, ale również tematem współczesnej prozy. Dr Magdalena Rabizo-Birek opowiadała o książkach J. M. Rymkiewicza, T. Konwickiego, E. Rylskiego, P. Goźlińskiego i E. Stachniak, w których łatwo dostrzec romantyczne motywy.

Zachęcając młodzież do śledzenia romantycznych tropów we współczesnej kulturze, dr Rabizo-Birek podkreślała, że romantyzm jest pewną formą polskości. Pytanie o romantyzm jest więc jednocześnie pytaniem o polskość, które powinniśmy nieustająco sobie zadawać.

Wykład odbył się w ramach projektu „W książce jest moc!” z Programu Ministra Kultura i Dziedzictwa Narodowego „Partnerstwo dla książki”.

Małgorzata Jasiewicz