W Polsce nadal panuje przekonanie, że to rodzina decyduje o przeszczepieniu narządów zmarłego krewnego. Tak naprawdę każdy z nas może zostać dawcą jeśli tego chce - nie trzeba rejestrować się w żadnych specjalnych bazach danych. Potencjalnym dawcą jesteśmy dopóki sami nie wyrazimy wyraźnego sprzeciwu. Transplantacja to dla wielu pacjentów szansa na przedłużenie życia. Obowiązuje zasada domniemanej zgody. Oznacza to, że wszyscy jesteśmy potencjalnymi dawcami narządów po śmierci.

Czym jest transplantacja
Transplantacja (inaczej donacja, przeszczep) to operacja polegająca na pobraniu narządu, tkanki lub komórek od dawcy i wszczepieniu go do organizmu biorcy. Przeszczep jest metodą ratowania życia osób ciężko chorych, które potrzebują zdrowego narządu.

Jakie narządy można przeszczepiać
Jeden dawca może uratować nawet kilka osób, przekazując:

• serce
• płuca
• wątrobę
• nerki
• trzustkę
• jelito cienkie.

Jak zostać dawcą narządów
Jeśli jesteś osobą pełnoletnią, nie musisz nigdzie zgłaszać, że chcesz po śmierci przekazać swoje narządy oczekującym na przeszczep. Przed pobraniem narządów od osoby małoletniej lekarze pytają o decyzję rodziców lub opiekunów prawnych. Osoba małoletnia powyżej szesnastego roku życia może samodzielnie zgłosić sprzeciw i w takim przypadku nie można pobrać jej narządów.

Mimo że nie trzeba deklarować zgody na transplantację po śmierci, wiele osób dodatkowo:

• rejestruje się w bazach dawców różnych organizacji pozarządowych,
• nosi bransoletki bądź karty dawcy, potwierdzające ich zgodę.

Jeśli natomiast nie chcesz, by Twoje narządy były przeszczepiane innym, masz prawo do sprzeciwu. Wystarczy, że:

• zgłosisz sprzeciw w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów
  • pobierz oświadczenie ze strony www.poltransplant.pl
  • w formie pisemnej prześlij je na adres Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds. Transplantacji - Poltransplant
• nosisz przy sobie własnoręcznie podpisane oświadczenie
• oświadczysz swoją wolę ustnie w obecności dwóch świadków; świadkowie muszą potwierdzić Twoją deklarację pisemnie

Formularz zgłoszenia sprzeciwu na oddanie narządów i tkanek po śmierci

Gdzie szukać informacji na temat transplantacji
Wiedzę o transplantacji upowszechniają niektóre instytucje za pomocą kampanii oraz programów zdrowotnych. Przykładem jest Narodowy Program Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej. Jego główne założenia to:

• promowanie transplantologii wśród społeczeństwa
• edukacja personelu medycznego
• wsparcie szpitali, banków tkanek i komórek oraz medycznych laboratoriów diagnostycznych.

Przeczytaj o Narodowym Programie Rozwoju Medycyny Transplantacyjnej.

Na rzecz zwiększenia liczby przeszczepów działa też organizacja pozarządowa Fundacja Serce Anielki. Współpracuje ona z NFZ w ramach Forum Organizacji Pacjentów. Fundacja rozpowszechnia zagadnienie transplantacji u dzieci oraz wspiera rodziny czekające na przeszczep, a także te, które utraciły dziecko.

Obejrzyj reportaż o ratowaniu życia dzięki przeszczepieniom narządów od zmarłych dzieci, który powstał z inicjatywy Fundacji Serce Anielki.

Podstawa prawna
1. Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (t. j. Dz.U. z 2020 r., poz. 2134 z późn. zm.)

źródło (tekst i grafika): pacjent.gov.pl